Bu makale 603 kez okundu.
I-Bilindiği gibi; “kambiyo senetleri” (=ticari senetler); poliçe, bono ve çek’i kapsar. Bu husus İİK.’nun 167. maddesinde açıkça belirtilmiştir.[1]
Belirli şekil koşullarına bağlı ve belirli bir miktar paranın ödenmesi taahhüdünü içeren “kıymetli evrak niteliğini taşıyan bir borç senedi” olan bono (emre muharrer senet), Türk Ticaret Kanunu’muzda (4) madde halinde (TTK.m. 776-779) düzenlenmiş ve 778. maddesindeki yollama gereğince ‘niteliğine aykırı düşmedikçe’ poliçe hakkındaki hükümlerin bu kıymetli evrak türüne de uygulanması öngörülmüştür.[2]
II-Bir kambiyo senedi, ön yüzüne -senet metnini tamamen kapsayacak biçimde- çarpı işareti konarak veya tamamen parçalara ayrılarak ya da sadece senedin imza ve pul kısmı yırtılarak[3] hükümsüz hale getirilebilir.
U y g u l a m a d a ; ‘yırtılarak parçalara ayrılmış kambiyo senetleri bilahare bu parçalar bir araya getirilip yapıştırıldıktan sonra tekrar icraya konulmakta’[4] veya ‘sadece pul ve/veya imza kısmı yırtılmış senet bantla yapıştırılarak takip konusu yapılmakta’[5] ya da ‘tamamen yırtılmış olan senedin yırtılan bütün parçaları biraraya getirilip yapıştırıldıktan sonra icraya konulmakta’[6]dır…
Keza, ayrıca tarafların aralarındaki anlaşmazlığı gidermeleri üzerine çok defa, borçlunun imzaladığı senedi buruşturup çöpe atmasından sonra alacaklı bu senedi alıp buruşukluğunu giderdikten sonra tekrar icraya koymaktadır.[7]
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi bütün bu durumlar hakkında;
√ “Senetlerin tamamen yırtılması, ödenmiş olduklarının karinesi olduğundan mahkemece, alacağın tahsili yargılamayı gerektirdiğinden ve alacaklı tarafından tamamen yırtık senetlere dayanılarak takip yapamayacağından cihetle borçlunun borca itirazının kabulüne karar vermek gerekeceğini”[8]
√ “Yırtılmış senedin parçalarının tekrar biraraya getirilerek takibe konulması halinde, yırtılma nedeni konusundaki uyuşmazlığın icra mahkemesinde çözümlenemeyeceğini”[9]
√ “Çekin tamamen yırtılmış olmasının, ödendiğine karine teşkil edeceğini”[10]
√ “Çekin tamamen yırtılmış olmasının ödendiğine karine teşkil edeceğini”[11]
√ “Senedin imza ve pul kısmının yırtılmış olmasının «senedin ödendiğine» karine teşkil edeceğini”[12]
√ “Takip dayanağı senedin alt köşesinin imzasının atıldığı pul kısmının yırtılıp bantla yapıştırılmış olması halinde icra mahkemesince (tetkik merciince) «itirazın kaldırılması talebinin reddine» karar verilmesi gerekeceğini”[13]
√ “Bir senedin yırtılarak parçalara ayrıldıktan sonra parçalarının bir araya getirilerek yapıştırılmış olmasının, onun «borç ödendiği için yırtıldığını» göstereceğini”[14]
b e l i r t m i ş t i r…
Doktrinde[15] de “tamamen yırtıldıktan sonra, yırtılan parçaları biraraya getirilerek yapıştırılmış senedin ya da pul ve imza kısmı yırtıldıktan sonra yapıştırılarak icraya konulması halinde, borçlunun itirazı üzerine takibin iptal edileceği, ‘senedin borç ödenmeden yanlışlıkla yırtılmış olduğu’ iddiasının yargılama yapılmasını gerektirdiği için icra hukuk mahkemesin-de tartışılamayacağı” kabul edilmektedir.
Somut olayda ise 01.02.2020 tanzim ve 01.07.2020 vade tarihli 1.500.000 TL. bedelli bononun sağ alt kısmında bulunan -ve senet metnindeki hiçbir yazı ve imzaya denk gelmeyen- 2 cm. uzunluğundaki yırtık/kesik hiçbir şekilde senet bedelinin ödendiğini ifade etmez. Bu nedenle de senetteki 2 cm. uzunluğundaki kesik/yırtık, senedin kambiyo senedi niteliğini kaybetmesine neden olmaz….
*Bu makale Legal Hukuk Dergisinde yayımlanmıştır. (Legal Huk. Der., Şubat/2024, S: 254, s: 579-581)
** İzmir Barosu Avukatlarından (Yaşar Ünv. Huk. Fak. Öğr. Görv.)
[1] UYAR,T./UYAR,A./UYAR,C. İcra Hukuku’nda Kambiyo Senetleri, 5. Tıpkı Baskı, 2021, s: 4
[2] UYAR,T./UYAR,A./UYAR,C. age., s: 4
[3] UYAR,T. Gerekçeli-İçtihatlı İcra ve İflas Kanunu Şerhi, C: 4, 4. Baskı, 2008, s: 5337 - UYAR,T./UYAR,A./ UYAR,C. İcra ve İflas Kanunu Şerhi, C: 1, 3. Baskı, 2014, s: 1112, 1118 – COŞKUN,M. Açıklamalı-İçtihatlı İcra ve İflas Kanunu, C: 2, 5. Baskı, 2016, s: 1495
[4] UYAR,T./UYAR,A./ UYAR,C. age., C: 1, s: 1112 - COŞKUN,M. age., C: 2, s: 1495
[5] UYAR,T./UYAR,A./ UYAR,C age., C:1, s: 1112 - COŞKUN,M. age., C: 2, s: 1495
[6] UYAR,T./UYAR,A./ UYAR,C age., C:1, s: 1118
[7] UYAR,T. Menfi Tespit Davalarında Hayatın Olağan Akışına Aykırılık Kıstasının Uygulanma Alanı (Leges Hukuk Dergisi’nde yakında yayımlanacak olan makale, s: 21)
[8] Bknz: 12. HD. 16.06.2015 T. 15137/16694 (www.e-uyar.com)
[9] Bknz: 12. HD. 03.12.1999 T. 14229/15633 (www.e-uyar.com)
[10] Bknz: 12. HD. 28.11.1995 T. 16913/16841 (www.e-uyar.com)
[11] Bknz: 12. HD. 22.11.1994 T. 14612/14728 (www.e-uyar.com)
[12] Bknz: 12. HD. 12.12.1989 T. 12484/15378 (www.e-uyar.com)
[13] Bknz: 12. HD. 03.11.1985 T. 4860/10391 (www.e-uyar.com)
[14] Bknz: 12. HD. 11.10.1982 T. 6668/7110; İİD. 26.04.1966 T. 4740/4469 (www.e-uyar.com)
[15] UYAR,T. age., C: 4, s: 5337 - UYAR,T./UYAR,A./ UYAR,C. age., C:1, s: 1118 - COŞKUN,M. age., C: 2, s: 1495
