Bu makale 2381 kez okundu.
I- Alacaklının ‘ilamsız icra’ (İİK. m.42 vd.) takibinde bulunabilmesi için, alacağının herhangi bir belgeye dayanmasına ihtiyaç yoktur.[1]… Bununla birlikte;
a) Takip konusu alacak bir senede dayanıyor olabilir. Bu taktirde, takip talebinde bu
senedin tarih ve özetinin belirtilmesi gerekir (İİK.m. 58/II-4); İİK. Yön m. 20/III, c:2)
Yüksek mahkeme; “alacağın bir senede dayanıyor olması halinde, borcun sebebinin ayrıca ödeme emrinde gösterilmemiş olmasının, ödeme emrinin iptalini gerektirmeyeceği” görüşündedir. [2]
b) Eğer, takip konusu alacak bir senede dayanmıyor ise, borcun sebebinin takip talebinde belirtilmesi gerekir (İİK m. 58/II-4; İİK: Yön. m.20/III, c:2).
II- “Ödeme emri”nin, icra dairesi tarafından “takip talebi”ne uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Örneğin; ‘Takip talebinde takip dayanağı alacağın (borcun) sebebi gösterilmiş olduğu halde, ‘ödeme emri’nde, alacağın (borcun) sebebinin belirtilmemiş olması [3] ya da ‘takip talebi’nde “şirket” borçlu olarak belirtildiği halde ‘ödeme emri’nde, borçlunun “şahsen borçlu” olarak gösterilmiş olması[4] “ödeme emrinin iptaline” neden olur.
Bu husus ‘kamu düzeni’ni ilgilendirdiğinden -‘şikayet konusu işlemin kamu düzenine aykırı olması halinde, şikayet süreye bağlı olmadan yapılabileceğinden’-[5] borçlu tarafından ‘süresiz şikayet yolu ile’ İcra Hukuk Mahkemesine başvurularak “ödeme emrinin iptaline karar verilmesi” talep edilebilir.
Bu konuda;
a) Doktrinde;
-“Ödeme emri, bir icra takibinde borçluya karşı yapılan icra takip işlemlerinden birincisidir. İcra dairesinin icra takip işlemleri, ödeme emri ile başlar ve ödeme emri bundan sonraki icra takip işlemlerinin şartıdır. Borçlu, kendisine karşı icra takibinin yapıldığını, ilk defa ödeme emri (tebliği) ile öğrenir…
Ödeme emrinde; senet veya senet yoksa borcun sebebinin yazılması gerekir.
Borçluya tebliğ edilen ödeme emri ekinde, takip dayanağı belge örneği gönderilmemiş ise, borçlunun şikayeti üzerine, icra mahkemesi, ‘ödeme emrinin iptaline’ karar verir…”[6]
-“Ödeme emri, icra müdürü tarafından, alacaklının ‘takip talebi’ne uygun olarak düzenlenir. Ödeme emrinin, takip talebine aykırı olarak düzenlenmiş olması halinde ‘takibin iptaline’ değil- ‘ödeme emrinin iptaline’ ‘süresiz şikayet’ yoluyla yapılacak başvuru üzerine -icra hukuk mahkemesince- karar verilir. Bu durumda –yani; icra müdürünün ödeme emrini, takip talebine uygun düzenlememiş olmasından dolayı, alacaklıya kusur yüklenemeyeceğinden- ‘ödeme emrinin iptaline’ karar veren icra hukuk mahkemesi, ayrıca alacaklı aleyhine ‘yargılama gideri’ne ve ‘vekalet ücreti’ne hükmedemez…”[7]
-“Ödeme emri, borçluya icra dairesi tarafından takip talebinden belirtilen borcun ödenmesi veya bu konuda itirazlarını bildirmesi amacı ile yapılan resmi bir çağrı ve uyarıdır. Ödeme emrinin kendisine tebliği ile borçlu takip talebinden resmen ilk defe haberdar edilmiş veya borcu ödemek ya da itirazlarını bildirmek olanağına kavuşmuş olur. Bu niteliği ile ödeme emri, icra takibinin temel koşulunu oluşturur.
Ödeme emrinde bulunması gereken kayıtların eksikliği halinde, şikayet üzerine ödeme emri iptal olur.” [8]
-“Borçluya ödeme emrinin gönderilmemiş olması veya gönderilmiş olmamakla birlikte, kanunun öngördüğü ihtarları içermemesi durumunda, yapılan takip işlemlerinin iptali, borçlu tarafından süresiz şikayet yoluyla istenebilir.
Takip talebine aykırı olarak düzenlenen bir ödeme emri, borçlunun süresiz şikayeti üzerine iptal edilebilir.
-Takip dayanağı senedin veya senet yok ise borcun sebebinin ödeme emrine’de yazılması gerekir ödeme emrinde, alacak senede dayanıyor ise senedin, aksi taktirde takip konusu olacak sebebinin belirtilmemiş olması durumunda, borçlu, şikayet yolu ile icra mahkemesinden ödeme emrinin iptal edilmesini isteyebilir…[9]
-“Ödeme emrinde unsurların noksan bulunması, ödeme emrini kendiliğinden batıl saydırmaz. Bu noksanlardan dolayı ödeme emrinin iptali ancak şikayet yolu ile (İİK m. 16) dermiyan edilebilir. Tetkik merci, şikayeti kabul ederse ödeme emrini iptal eder ve icra dairesine, noksan unsurları alacaklıdan sorduktan sonra yeni bir ödeme emri tanzim ve tebliğ etmesini emreder ...” [10]
-“Alacaklının usulüne uygun olarak sunmuş olduğu takip talebi sonrasında düzenlenecek olan ödeme emrinde hangi hususlara yer verileceği İcra v e İflas Kanununun 60. Maddesi ile İcra ve İflas Kanunun Yönetmeliğinin 29. maddesinde açıkça belirtilmiştir.
-“Takip dayanağı senet, senet yoksa borcun sebebi takip talebine eklenmedir, eğer takip senede dayanıyor ise senet bilgileri yazılır, eğer takip senede dayanmıyor ise, bu durumda borcun sebebi açıkça belirtilmelidir…
Takip senede dayanıyor ise senet bilgisi, dayanmıyor ise borcun sebebinin ödeme emrinde yazılması gerekir…”[11]
-“Takip talebi üzerine ödeme emrinin hazırlanması ve borçluya gönderilmesi icra müdürünün görevidir.
-Takip talebini alan icra müdür, takip talebinin kanunda öngörülen şartları taşıdığını tespit ederse ödeme emrini düzenleyecektir. Buna karşı takip talebi kanunda öngörülen şartları taşımıyorsa takip talebi kabul edilmez (m.60/1).
-Ödeme emri, takip talebine uygun olarak düzenlenir. Ödeme emrinin takip talebine uygun olmaması şikayet sebebi teşkil eder…”[12]
“Ödeme emri, icra dairesinin takip talebinde borçlu olarak gözüken kişiye gönderdiği ve eğer borçluysa borcunu ödemesini, borçlu değilse itiraz etmesini iptal eden icra takip işlemidir.
-Alacak senede dayanıyorsa senedin, senede dayanmıyorsa borcun nedeninin takip talebinde yer alması gerektiğinden alacak senede dayanmıyorsa borcun nedeninin ödeme emrinde gösterilmesi gerekir. (İİY. m.60,58/2-4)…”.[13]
b) Yüksek mahkeme;
- “Ödeme emrinin takip talebine aykırı olarak düzenlenmesi halinde, borçlu yönünden geçerli bir ödeme emrinin varlığından söz edilemeyeceği ve bu durumda, borçlunun bu konuda süresiz olarak şikayet yoluna başvurabileceğini-”[14]
- “Borcun sebebinin, takip talebi ile ödeme emrinde gösterilmediği anlaşıldığından, mahkemece, takibin iptaline karar verilmesi gerekeceğini-”[15]
-“Alacak senede dayanmıyorsa, borcun sebebinin ödeme emrinde de gösterilmesi gerekeceğini-”[16]
-“İİK.nun 60. maddesi uyarınca, ödeme emrinin takip talebine uygun olarak düzenlenmesi zorunlu olduğu- Bu husus bir hakkın yerine getirilmemesi ile ilgili olup İİK.nun 16/2.maddesi uyarınca süresiz şikayete tabi olduğunu-”[17]
- “Alacaklının takip talebini vermesinden sonra, İİK. mad. 60 gereğince icra dairesinin buna uygun ödeme emri düzenlemek zorunda olduğu, bu hususun süresiz şikayete tabi olduğunu-”[18]
- “Ödeme emrinin takip talebine uygun düzenlenmesi gerekli olduğunu-”[19]
-“Takip talepnamesinin alacaklı tarafından düzenlenerek icra dairesine tevdi olunacağı; takip hukuku açısından bu talepnamenin dava dilekçesi niteliğinde olduğu - Ödeme emri düzenlenmesinin icra dairesinin yetkisinde olup, icra dairesinin takip talebine tümüyle uygun bir ödeme emri düzenlemek zorunda olduğunu-”[20]
-“İcra müdürünün takip talepnamesine uygun olarak ödeme emrini düzenlemekle yükümlü olduğu- Ödeme emrinde 'şahsen' borçlu olmayan kişinin 'şahsen' borçluymuş gibi gösterilemeyeceği- Bu itibarla S.'nın şikayetin kabulü ile, ödeme emrinin iptaline karar verilmesi gerekeceğini-”[21]
belirtmiştir…
III- ‘Ödeme emrinin’, ‘takip talebi’ne uygun düzenlenmemiş olması ve icra hukuk mahkemesince borçluya gönderilen ödeme emrinin iptal edilmiş olması halinde ‘itirazın iptali davası’na bakan mahkemece ‘dava koşulu oluşmamış olması nedeniyle’ (dava şartı yokluğu nedeniyle) “itirazın iptali davasının reddine şeklinde karar verilmesi gerekecektir.”[22]
IV- Bir uyuşmazlıkta;
-Alacaklı A., Borçlu B. hakkında, …… İcra Müdürlüğünde -05.08.2015 tarihinde- yaptığı “genel haciz yolu ile ilamsız icra takibi”nde 3.405.500Tl alacağının ödenmesini talep etmiştir.
-Alacaklı, Örnek No:1 TAKİP TALEBİ’nde; alacağının sebebini;
“… İli …. İlçesi, …. Köyünde bulunan tapunun … parsel numarasına kayıtlı arazinin 1. Derece arkeolojik sit kapsamından, 3. Derece arkeolojik sit kapsamına düşürülmesi işi için (1.000.000 +225.000 USD ücret ve KDV karşılığı ….. tarihli anlaşmaya istinaden)”
şeklinde belirtmiştir.
-… İcra Dairesince, borçlu B’ye 22.10.2015 tarihinde gönderilen Örnek No:7 ÖDEME EMRİ’nde;
“Alacak miktarı”nın 3.405.500 Tl olduğu belirtilmiş ancak bu alacağın dayanağı olarak herhangi bir belge gösterilmediği gibi, alacağın sebebi açıklanmamıştır.
Bu suretle; borçluya “takip talebi”ne uygun bir “ödeme emri” düzenleyip göndermekle yükümlü olan …. İcra Dairesi bu yükümlülüğünü ihlal etmiştir… Çünkü; somut olayda borçlu B hakkında yapılmış olan icra takibi her hangi bir senede belgeye dayanmamaktadır. Yukarıda[23] belirttiğimiz gibi; ‘takip talebi’nde takip dayanağı alacağın (borcun) sebebi gösterilmiş olduğu halde, borçluya gönderilen ‘ödeme emri’nde, alacağın (borcun) sebebinin belirtilmemiş olması “ödeme emrinin iptaline” neden olur. Bu husus kamu düzenini ilgilendirdiğinden,[24] borçlu “süresiz şikayet yolu ile” “kendisine gönderilen” ödeme emrinin iptalini isteyebilir...
KAYNAKÇA
AŞIK, İ./ ORUÇ, Y./ TOK, O./ SAÇAR, Ö. F. İcra ve İflas Hukuku, 2022
DEYNEKLİ, A/ KISA ,S. İtirazin İptali Davalar, 3.Baskı, 2013
ERCAN, İ. Uygulamacılar İçin İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, 9. Baskı, 2022
KURU, B. İcra ve İflas Hukuku El Kitabi, 2013, 2. Baskı
KURU, B. Makaleler, 2006
PEKCANITEZ, H. / SİMİL, C İcra-İflas Hukukunda Şikayet, 2.Bası, 2017
RUHİ, C/RUHİ, A. C. İlamsız İcra Takibi, 2022
UYAR, T. İcra Hukukunda Şikayet, 2. Baskı, 1991
UYAR, T. İcra ve İflas Kanunu Şerhi, C:3,2.Baskı , 2004
UYAR, T/ UYAR, A / UYAR, C. İcra ve İflas Kanunu Şerhi, C: 1, 3.Baskı ,2014
ÜLKÜ, N.G. İcra Hukukunda Ödeme Emri, 2008
*Bu makale Legal Hukuk dergisinde yayımlanmıştır. (Legal Huk. Der., Şubat/2024, S: 254, s: 573-578)
** İzmir Barosu Avukatlarından (Yaşar Ünv. Huk. Fak. Öğr. Görv.)
[1] ÜLKÜ, N.G. İcra Hukukunda Ödeme Emri, 2008 , s:65
[2] UYAR, T. İcra ve İflas Kanunu Şerhi, C:3,2.Baskı , 2004 , s:3816
[3] Bknz: 12 HD. 20.05.2017 T. 16026/8358 (www.e-uyar.com); 12. HD. 08.02.2016 T. 25811/2971 (www.e-uyar.com); 12. HD. 18.02.2013 T. 27681/4724 (www.e-uyar.com);12. HD. 31.01.2013 T. 26755/3006 (www.e-uyar.com); 19 HD. 12.12.2011 T. 14052/15583 (www.e-uyar.com); 12. HD. 03.12.1998 T. 13250/13855
[4] Bknz:12. HD. 26.09.1998 T. 13144/12135(www.e-uyar.com)
[5] UYAR, T. İcra Hukukunda Şikayet, 2. Baskı, 1991, s:548-PEKCANITEZ, H. / SİMİL, C İcra-İflas Hukukunda Şikayet, 2.Bası, 2017, s:146 vd
[6] KURU, B. İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, 2013, 2.baskı, s: 213 vd.
[7] UYAR, T/ UYAR, A / UYAR.C İcra ve İflas Hukuku Kanunu Şerhi,3.Baskı ,2014, C:1, s: 930 vd.
[8] DEYNEKLİ, A/ KISA ,S. İtirazın İptali Davaları, 3.Baskı, 2013, s:52
[9] ÜLKÜ, N.G. age., 2008, s:114 vd.
[10] KURU, B. Makaleler, 2006, s:534 vd.
[11] RUHİ, C/RUHİ, A. C. İlamsız İcra Takibi, 2022, s:38 vd.
[12] AŞIK, İ./ ORUÇ, Y./ TOK, O./ SAÇAR, Ö. F. İcra ve İflas Hukuku, 2022, s:100 vd.
[13] ERCAN, İ. Uygulamacılar için İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, 9. Baskı, 2022, s:224
[14] Bknz: 12. HD. 15.03.2022 T. E: 2021/10514, K: 3309 (www.e-uyar.com)
[15] Bknz: 12. HD. 30.05.2017 T. E: 2016/16026, K: 8358 (www.e-uyar.com)
[16] Bknz: 12. HD. 08.02.2016 T. E: 2015/25811, K: 2971 (www.e-uyar.com)
[17] Bknz: 12. HD. 18.02.2013 T. E: 2012/27681, K: 4724 (www.e-uyar.com)
[18] Bknz: 12. HD. 31.01.2013 T. E:2012/26755, K:3006 (www.e-uyar.com)
[19] Bknz: 19. HD. 12.12.2011, E:14052, K: 15583 (www.e-uyar.com)
[20] Bknz: 12. HD. 3.12.1998 T. E: 13250, K: 13855 (www.e-uyar.com)
[21] Bknz: 12. HD. 26.09.1998 T. E:13144, K:1998/12135 (www.e-uyar.com)
[22] Bknz: 19 HD. 12.11.2018 T.112/5689 (www.e-uyar.com)– 19HD. 25.10.2017 T. 8103/7286 (www.e-uyar.com)
[23] Bknz: Yuk. dipn. 3
[24] Bknz: Yuk. dipn. 5
