Sorumluluk sigortası; sigorta ettirenin veya sigortalının, üçüncü kişilere verdiği zararlar sonucunda ortaya çıkan sorumluluğunun, bir başkasının malvarlığında ortaya çıkabilecek değer kaybının, (prim) karşılığında sigortacı tarafından tazmin edilmesini sağlaya bir sigorta türüdür. Bu sigortada sigortalı üçüncü kişilerin tazminat taleplerinin sonuçlarından kendisini koruyarak sigortacının muhatap olmasını sağlar. Görüldüğü üzere sorumluluk sigortası, sigorta ettirenin sorumluluğunun ortadan kalkmasını sağlayan bir mekanizma meydana getirmez. Aksine, sorumluluk sigortası ile sigorta ettirenin sorumluluğu devam etmekte; fakat kendi fiilinin malvarlığını azaltıcı sonuçları, sigortacı tarafından karşılanmaktadır. Sorumluluk sigortası bir yandan sigorta ettirenin üçüncü kişilere verebileceği zararlardan ötürü bu zararların giderilmesi için sigorta ettirenin malvarlığındaki azalmayı önlemeyi amaçlarken, diğer yandan da sigorta ettirenin eyleminden zarar gören üçüncü kişilerin zararlarının giderilmesini amaçlamaktadır. Bu nedenle sorumluluk sigortası sigorta ettiren ile onun eylemlerinden zarar görenlerin menfaatlerini dengeleyen suigeneris bir sigorta türdür.[1]

Sorumluluk sigortaları Türk Ticaret Kanunu’nda mal/zarar sigortaları kısmında düzenlenmiştir. Bu nedenle zarar sigortalarına ilişkin hükümler kural olarak sorumluluk sigortalarında da uygulanır. Ancak sorumluluk sigortalarında malvarlığının pasif kısmının sigorta güvencesi altına alınması amaçlandığından, mal/zarar sigortalarına ilişkin bütün hükümler bu tür sigortalarda aynen uygulanamaz. Örneğin, zarar/mal sigortalarına ilişkin eksik veya aşkın sigorta ilkeleri sorumluluk sigortalarında uygulanamaz.[2] Bu sigorta bir tür zarar sigortası olduğundan, rizikonun gerçekleşmesi halinde bu rizikodan zarar gören üçüncü kişilerin gördükleri gerçek zararlar sigorta teminat limiti dâhilinde karşılanır. Sorumluluk sigortalarında hayat sigortalarının aksine, sigorta poliçesinde kararlaştırılan sigorta bedelinin tamamının ödenmesi gerekmemektedir. Sorumluluk sigortalarında sigorta ettirenin zarar verdiği kişi, sigorta sözleşmesi ile ilgili değildir. Ancak zarara uğrayan üçüncü şahıs, sigorta sözleşmesinin tarafı olmadığı halde mesuliyet sigortasından yararlanır. Üçüncü kişi kural olarak doğrudan doğruya sigortacıya başvurarak maruz kaldığı zararı giderme hakkına sahiptir. Üçüncü kişinin doğrudan dava hakkı 6762 sayılı TTK’nın yürürlükte olduğu dönemde de, Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesinde ve Karayolu Taşıma Kanunu’nun 21. maddesinde açıkça düzenlenmiş idi. Ayrıca doğrudan dava hakkı, sigorta genel şartları ve yargı kararları esas alınarak 6102 sayılı TTK yürürlüğe girmeden önce tüm sorumluluk sigortaları için kabul görüp uygulanmaktaydı. 6102 sayılı yeni TTK’nın 1478. maddesi ise, zarar gören üçüncü kişilerin doğrudan dava hakkını her türlü sorumluluk sigortası için açık bir şekilde kabul etmiştir. Nitekim sigortacı, sigorta ettirene karşı ileri sürebileceği defilerin bazılarını üçüncü kişiye karşı ileri süremediği gibi, sigorta ettirenin alacaklıları da bu sigorta tazminatından yaralanamaz. Burada sözleşmenin tarafı olmayan 3. kişilerin menfaatleri sigortalanmadığından 3. kişi lehine/menfaatine sözleşme yoktur.

Sorumluluk sigortalarında kural olarak kusursuz sorumluluk ilkesi kabul edilmiştir. Karayolu Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasında ilke olarak tehlike sorumluluğu geçerlidir. Tehlike sorumluluğu kusursuz sorumluluğun ağırlaştırılmış bir türüdür. İşveren Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında sigorta teminatının kapsamı, teminat dışında kalan haller, sigorta ettirenin sözleşmenin kuruluşunda, devamında ve riziko gerçekleştiğinde ortaya çıkan ihbar yükümlülükleri ile zarar ve tazminat sonuçları gibi konular düzenlenmiştir.