Kafamızı kaldırıp gökyüzünü seyretmek kadar rahatlatıcı başka bir şey bilmiyorum.

İnsanlık, var olduğu günden bugüne kadar en önemli iki alanda gelişme kaydetmiştir. Bu alanlar, Astronomi ve Hukuk bilimidir elbette. Geçmişten günümüze hukuk sistemindeki gelişmelere bakıldığında, temel anlamda şu iki hususun korunduğunu, bunların asla değişmediğini görürüz:

1) Yaşama hakkı,

2) Kendini geliştirme hakkı,

Bazı devirlerde birtakım devletlerin kendi hegemonyasını korumak amacıyla bu hususlara engellemeler getirdiğini söylemek zorundayız. Mesela orta çağda Kilisenin gücünü halk üzerinde devam ettirmek istemesi nedeniyle temel hakları askıya aldığını görüyoruz. Galileo Galilei astronomik çalışmalar yaparak aslında gerçekleri ortaya koymuş, dünyanın düz değil yuvarlak olduğunu söylemiştir. Ancak kendi gücünün hala dünyanın düz olduğuna inandırmaktan geçtiğini ve bunun gerçek olmadığının öğrenilmesi durumunda kendisine olan inancın ve bağlılığın zedeleneceğini düşünen Kilise, bu insanların hem yaşam hakkını elinden almış hem de kişilerin gelişme hakkına engel koymuştur. Dünyanın bazı yerlerinde de tarih boyunca farklı düşünce hedefleriyle bu iki unsura engellemeler getirilmiştir. Ancak esas olan, bu tarz engellemelerin kısa ve geçici olması, toplumların büyük kesimlerince benimsenmemesi ve hakkaniyete dayalı olarak insanlara temel hak ve hürriyetlerinin sağlanmaya çalışılmasıdır.

Bu açıdan, aslında birçok alanda gelişmenin olduğunu belirtmekle beraber, astronomik gelişmelerin daha heyecan verici ve ilgi uyandırıcı olduğunu da göz ardı etmemek gerektiğini düşünüyoruz.

Nitekim insanlık tarihinde Ay’a ayak basan ilk insanın verdiği şu tepki bunu gayet güzel bir şekilde özetlemektedir: “Bu adım, benim için çok küçük olabilir ama insanlık için büyük bir adımdır.”

1950’li yıllardan itibaren hızla gelişen teknoloji, insanların gözünü derhal uzaya çevirmesine neden olmuş, bu da bize en yakın gök cismi olan Ay üzerinde etki doğurmuştur. Daha sonra kitabın içeriğinde de bahsedeceğimiz üzere, Ay’a bir şekilde insanlı veya insansız ulaşmaya çalışan onlarca uzay aracı, onları gönderen belli başlı devletlere ayrı bir imtiyaz tanımıştır. Bu durum, devletlerin bir manada kendisini kanıtlaması anlamına gelmektedir.

Hukuk, topluluk ilişkilerini düzenler. Uluslararası hukukun bir alt dalı olarak kendisine yer bulan Uzay Hukukunun yeri bir alt hukuk dalı olamaz. Kendisi tamamen ayrı ve müstakil bir hukuk disiplinidir. Zira devletlerin en büyük harcamaları artık uzay ve gökyüzü teknolojisine ayrılmıştır. Bununla beraber, önce yakın hava katmanlarında yeryüzünü gözlemleyen uçaklar ve radarlar, daha üst katmanlarda ve nihayet uzay sınırından başlayarak tüm yeryüzünü gözlemleyen uydular sayesinde, artık mahremiyet kavramı çok daralmıştır. Buna rağmen, kişisel gizlilik ancak parçalanmış olan ayrı mevzuatlarda düzenlenmiştir. Bununla beraber, artık teknolojik ilerleme, bizi uydumuz Ay başta olmak üzere farklı gezegenlere ve diğer uzay cisimlerine ulaştırabilmektedir. Hâlihazırda Uluslararası Uzay İstasyonunda sürekli olarak 6 astronot araştırma çalışmalarına devam etmektedir. Mars çalışmaları çok hızlanmıştır. Amerika ve Çin artık insansız uzay araçlarıyla Mars yüzeyinde araştırmalarını sıklaştırmıştır.

Nihayet, Amerika Birleşik Devletleri tarafından 2020 Ekim ayında basına açıklanan bir proje ile de, Dünya dışı bir uzay cisminde sürekli olarak yerleşke kurulacaktır.

Amerika Birleşik Devletlerinin Artemis adını verdiği projesi ile toplam 18 astronot, Ay üzerinde kurulacak olan sivil bir üste insanlık yararına çalışmalara başlayacak olup, bu kapsamda Artemis Antlaşması adı verilen bir uzay metni düzenlenmiştir.

Tüm bu gelişmelerden sonra artık güncel ve ideal bir “Uzay Hukuku Mevzuatının” olması gerektiği fikri bende oluştu. Gerçekten saydam ve şeffaflık vadeden, bunu uygulamaya dökebilecek bir Uzay Hukukuna ilişkin düşüncelerim pekişti ve bunu şimdilik sadece temel 3 madde halinde düzenledim. Geçmişten günümüze uzay ve uzay hukukunu anlattığım bu kitapçık, aslında bir kılavuz niteliğinde olup, her kesimden insanın kolaylıkla anlayabileceği türden bir başucu kitabıdır. Örneklerle zenginleştirip ideali anlattığımı ifade etmekle beraber, kitabın sonuna da güncel hukuk mevzuatını ekledim. Önemli olan insana bir şeyleri katmak ve bilgi birikimini zenginleştirip donanımı güçlendirmek ise, bu kitap birçok insan ve hukukçuların tamamı için gerçekten bir başvuru kitabı olacaktır.

Uzay Hukuku Mevzuatının gerçekten çok ilerlemeye ihtiyacı vardır. Bu 3 temel maddeden hareketle çok daha yakın bir zamanda genel bir hukuk mevzuatı oluşturmayı arzuluyorum.

Bu nedenle şimdilik bir başlangıç olarak düşündüğüm için, çok fazla ayrıntıya inmeden, temel bir Uzay Hukuku kitabı hazırladım.

Bu çalışmam da bana her zaman destek veren, desteğini esirgemeyen Sn. Av. Fatih RUŞEN’e sonsuz teşekkür ediyorum.

Ayrıca bana ilgi ve alaka gösteren Aristo Yayınevine de şükranlarımı bir borç biliyorum.

Saygılar…